تاریخ انتشار : دوشنبه ۳ آذر ۱۳۹۳ ساعت ۱۳:۳۰

وبلاگ منتظران بهشتی نوشت :نفس اماره درجه و مرتبه ای از مراتب نفس و روح انسان است. که در آن حال نفس انسان به دلیل عدم رشد و تعالی حقیقی، در رتبه ای است که او را امر به بدی و پلیدی می کند و از عقل او فرمان نمی برد.

همانطور که نفس لوامه یا نفس مطمئنه نیز هر یک مربوط به مرتبه ای از مراتب نفس انسان هستند، یعنی نفس انسان گاهی اماره است، گاهی همان نفس، لوامه است و گاهی به درجه ای می رسد که به آن نفس مطمئنه می گویند. شهید مطهری می گوید:

این جور نیست که انسان چند «خود» جدا داشته باشد، یک کار را نفس امّاره مى‏کند، یک کار دیگر را نفس لوّامه و یک کار دیگر را نفس مطمئنّه. نه، نفس انسان گاهى در یک حدّ پایین است؛ در آن حدّ پایین که کار مى‏کند، آنجا که تحت فرمان عقل نیست، اسمش مى‏شود «نفس امّاره».


همین‏ نفس در یک درجه بالاتر چشمهایش را باز مى‏کند و هشیارتر مى‏گردد، مى‏شود «نفس لوّامه» که خودش خودش را ملامت مى‏کند. اگر دو تا بود که دیگر ملامت [خود] معنى نداشت. خودش کار بدى کرده، بعد خودش خودش [را محاکمه مى‏کند] ، در آن واحد خودش مى‏شود قاضى، خودش مى‏شود مدّعى، خودش مى‏شود مدّعى علیه، و علیه خودش حکم صادر مى‏کند. محاسبة النفس معنایش همین است. «لا اقْسِمُ بِیوْمِ الْقِیامَةِ وَ لا اقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوّامَةِ» . این را در ردیف قیامت هم ذکر کرده که همان‏طور که در قیامت خداست که به حسابها رسیدگى مى‏کند، خداوند به انسان یک درجه‏اى از روح و روان داده که از خود انسان در دنیا حساب مى‏کشد. «یا ایتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعى الى‏ رَبِّک». این است که انسان یک شخص واحد و یک شئ واحد است که این پلّه‏ها را طى مى‏کند. نفس امّاره همان نفس لوّامه است و نفس لوّامه همان نفس مطمئنّه است امّا اینها در درجات مختلف هستند، درجاتش هم مربوط به این است که در چه درجه‏اى از توجّه و آگاهى و تذکر و صفا و نبودن حجابها و داشتن ایمان و یقین بیشتر و امثال اینها باشند، و الّا همان یکى است. ( مجموعه‏آثاراستادشهیدمطهرى ج‏3 ص 595 و 596 )