تاریخ انتشار : چهارشنبه ۹ مهر ۱۳۹۳ ساعت ۱۱:۱۶

وبلاگ شهریار زاهدان نوشت :درسیستان گذشته درهرخانه ای یك تنور ویابه عبارت محلی "تندورخانه" وجودداشت ، هرروز مادرخانه خمیرآرد او وتنورگرمش باهیزم های فصلی سیستان روبراه بود ، او تافتون خوشمزه وگرم به اعضای خانواده اش ارزانی میداشت، اعضای خانواده درسابق بجز پدرومادروفرزندان شامل پدربزرگ ومادربزرگ وعموها نیز می گردید.

درفرهنگ سیستان وعده های مهم كاری دریك شبانه روز عبارت است از: دَمِ صُب (صبح علی الطلوع) ، دَمِ چاشت(وقت صبحانه) ، دَمِ نیمروز(ظهر) ، دَمِ خَمور(موقع خمیركردن) ، دَم بیگا( غروب) ، دَمِ شُوم(موقع شام) ، دَمِ خو (وقت خواب).

همانطوركه ملاحظه می كنید دركار روزانه سیستانی ها زمان خمیركردن (ساعت 3تا4بعدازظهر)همانند دیگروعده ها دارای اهمیت وكاملا ثابت است، طوری تنظیم شده كه دقایقی قبل ازغروب آفتاب كارپخت نان توسط مادرخانواده تمام میشود ونان های تافتون روی سفره به دیوارخانه برای سرد شدن تكیه داده شده است.

وسائل وامكانات مورد نیاز خمیر و پخت نان محلی درسیستان عبارت است از: آردگندم سفیدچه اززمین سخته (بدلیل داشتن ریس) ، تغار (بزرگی وكوچكی تغاربستگی به تعداعائله خانواردارد) ، نمك اوی(نمك دانی كه درون آن سنگ نمك وآب است) ، سفره ی آردی، كه معمولاً ازنخ پشم خالص گوسفندبافته میشود ، كرباسی ، (الك مخصوص آرد) ، تنور ، آستیكه (برای حفظ دست كسیكه نان درتنور می گذارد ) ، شو تندور(چوب مخصوص بهم زدن آتش داخل تنور) ، لوبندك (وسیله ای برای چسباندن نان به تنور) ، هیزم تنور ( معمولاً ازتپاله ی خشك گاو و یا كرمك كه دراراضی سیستان بسیارفراوان است).

تنوردرگذشته باخشت خام وبعدها باآجرساخته میشد واین دونوع تنورمعمولا ازداخل باخاك شوره آستری داده میشد كه نان را درهنگام پخت به خودش حفظ كند ، البته اخیراً نیز تنورهای پیش ساخته ازگِلِ رُس توسط بعضی ازهنرمندان سفالگرسیستانی می سازند كه نیاز به آستری ندارد.

تنوردرفرهنگ سیستانی احترام خاصی دارد ، تنورهای ساخته شده توسط عشایر كوچ رو هرگز تخریب نمی شود ودرخانه های روستایی نیز برغم ترك خانه تنورآن باقی می ماند ، افراد اعم از كوچك وبزرگ حق ندارند هرگز ازروی خاكستر تنور عبوركنند علت آن هم وجودزره های سوخته نان درداخل آن است .

در دوران كودكی به كودكان سیستانی آموخته میشود هرگز از كنار دُمول(سوراخ خروجی پایین تنور) عبورنكند وبرای جدی تلقی شدن این آموزش می گفتند كه درداخل دُمول تنور جن وجود دارد ، خاكستر رابرای بهبود زخم های حیوانات بعنوان یك ضدعفونی كننده بكارمی گرفتند.