همه با هم - وقت مناسب ازدواج چه زمانی است؟

یکی از مباحث داغی كه این روزها نقل بعضی از محافل شده و نسبت به آن اظهارنظرهای متفاوتی می‌شود، محدوده سنی ازدواج جوانان است. از پیشنهاد ازدواج برای دختر دبیرستانی‌ها گرفته تا ازدواج بالای ۳۰-۴۰ سال. امّا سئوال اینجاست؛ آیا ازدواج همه دخترهای دبیرستانی زودهنگام و همه ۳۰-۴۰ ساله‌ها دیر هنگام است؟ سن واقعی ازدواج را چگونه باید تشخیص داد؟ آیا تنها با رسیدن به بلوغ جسمانی، می‌توان از عوامل دیگری که در شروع یک زندگی مشترک نقش دارند چشم‌پوشی کرد؟

در همین زمینه بسیاری از کارشناسان و روانشناسان معتقدند "سن ازدواج " باید مبتنی بر سه اصل بلوغ جسمانی، بلوغ روانی و بلوغ اجتماعی باشد. منظور از بلوغ جسمانی دوران توانمندی فرد از نظر تولید مثل است كه برای دختران از حدود سنین ۱۲ تا ۱۴ سالگی و در پسران از حدود ۱۴ تا ۱۶ سالگی شروع می‌شود. بلوغ روانی، عنوانی است كه روان‌پزشكان از آن تحت عنوان رشد شخصیت نام می‌برند. از لحاظ حقوقی نیز بلوغ روانی با عنوان رشد شناخته می‌شود.

اما اختلافی که روانشناسان با حقوقدانان در این زمینه دارند این است که حقوقدان‌ها به حداقل كفایت می‌كنند و معتقدند فقط كافی است فرد توان تشخیص مصالح خود را داشته باشد، ولی عقیده روان‌پزشكان و اصولا مكاتب روان‌شناختی بر این است كه فرد باید از لحاظ شخصیتی، توانمندی، پختگی و رشد به مرحله‌ای برسد كه نه تنها نسبت به خود شناخت كافی پیدا ‌کند و بتواند مصالح خود را تشخیص بدهد، بلكه نسبت به فردی كه در نظر دارد با او ازدواج كند نیز شناخت كافی به‌ دست آورد.

بلوغ اجتماعی به معنی توانمندی لازم برای اداره امور خانواده، همسر و فرزندان است. این امر، مستلزم برآورده‌شدن نیازهای اقتصادی، بهداشتی،‌ علمی، آموزشی و... برای گذراندن زندگی است تا فرد بتواند با آن، مسكن و حداقل نیازهای خانواده را تامین كند. امّا این خصوصیات معمولا در چه سنی به‌ دست می‌آید؟

پاسخ این است که بستگی به فرد دارد. یك فرد ممكن است در سن ۲۰ سالگی زمینه‌های فوق را یكجا و كامل پیدا كند. در حالی كه فردی دیگر در سنین بالاتر هم نتواند به آن‌ها دست یابد. در مورد خانم‌ها هم به همین شكل است. یك دختر جوان ممكن است در سن ۱۴ تا ۱۵ سالگی به رشد كامل جسمانی رسیده باشد، امّا رشد روانی و شخصیتی او کامل نشده و توانایی ایجاد یك رابطه درست با همسر، فرزند، اطرافیان خود و از جمله خانواده جدیدی كه با او پیوند می‌خورد؛ یعنی خانواده شوهر را نداشته باشد. در این صورت تبعات آن نه تنها به فرد و خانواده بلكه به جامعه هم كشیده می‌شود. جامعه‌ای كه نیازمند افراد فعّال، آگاه، پخته و توانمند است. بنابراین ما فقط سن شناسنامه را ملاك اولیه و اصلی برای تشكیل خانواده یا ازدواج قرار نمی‌دهیم. بلکه باید سن عقلی و درکی طرف را هم مورد ارزیابی قرار دهیم.